G e s e l l s c h a f tGert Postel:
'Zelfs een gedresseerde aap kan psychiater worden!'Het werk ging hem goed af. De enige smet op het blazoen van Gert Postel was dat hij bij nadere beschouwing geen psychiater maar postbode bleek te zijn. Ter geruststelling: dit verhaal speelt bij de oosterburen. Maar kunnen wij er hier ten lande wel zeker van zijn dat een behandelaar terdege gekwalificeerd is?
Meer dan enige andere beroepsgroep lijken medici - en psychiaters vormen hierop geen uitzondering - zich te laten voorstaan op hun deskundigheid en competentie. Niet voor niets hebben zij zich jarenlang onderworpen aan een uitgebreid universitair scholings-en trainingsprogramma. Om nog maar niet te spreken van alle bij- en nascholingen die zij nadien telkenmale dienen te ondergaan om hun kennis en vakbekwaamheid op peil te houden. Het beeld van de dokter als gods plaatsvervanger op aarde, die heerst over leven en dood moge dan langzamerhand obsoleet zijn geworden, hij ziet zich nog altijd wel als een vakman die onontbeerlijk is voor een goede fysieke en psychische gezondheid van zijn patiënten.
De medische stand, en de samenleving als geheel, is dan ook hevig geschokt als plotsklaps blijkt dat een zo goed als ongeschoolde onverlaat zich ten onrechte bedient van moeizaam te verkrijgen titels en onder valse voorwendselen het ambt van geneesheer bekleedt. En bij menigeen rijst dan logischerwijs de vraag: wie is hier nou eigenlijk gefopt? Het publiek dat er - terecht -voetstoots vanuit dacht te kunnen gaan dat een arts ook werkelijk een arts is? Of de medische autoriteiten die het blijkbaar niet nodig hadden gevonden de getuigschriften van de betreffende flessentrekker afdoende te checken?
Een typisch voorbeeld van zo'n ongekwalificeerde snood-aard is de uit het Duitse Bremen afkomstige postbode Gert Postel. Zonder ook maar de geringste formele scholing speelde hij het in de jaren tachtig en negentig klaar om niet alleen op diverse plaatsen als (assistent-) arts, respectievelijk psychiater aangenomen te worden, maar ook in die hoedanigheid gedurende geruime tijd zijn werk te doen. In zijn recente boek Doktorspiele. Gestandnisse eines Hochstaplers - 'Doktersspelletjes. Bekentenissen van een oplichter'- beschrijft hij in geuren en kleuren zijn wederwaardigheden als zwendelaar van niveau. Tot en met zijn ontmaskering en de daarop volgende reeks van processen.
Geëngageerde arts
Postel had een keur aan banen. Zo is hij in 1982 als 'dr. Höfer' een blauwe maandag officier van gezondheid bij de Bundeswehr, de Duitse krijgsmacht. In de zomer van hetzelfde jaar solliciteert Postel met succes in Flensburg naar de betrekking van plaatsvervangend hoofd van de lokale ggd. Een halfjaar lang weet hij als dr. Clemens Bartholdy zijn bazen kundig voor het lapje te houden en functioneert hij naar volle tevredenheid op de burelen van de gemeentelijke dienst. Op het moment dat hij ter plaatse ontmaskerd dreigt te worden, is hij in principe al aangenomen als assistent op de afdeling psychiatrie van de universiteit van het eveneens Noordduitse Kiel. Ook is hij begin jaren negentig enkele maanden werkzaam als keuringsarts in de voormalige Oostduitse deelstaat Berlin-Brandenburg. Daarna verleent hij als een soort anesthesist tegen een buitengemeen royale vergoeding hand en spandiensten bij een haarimplantatie kliniek.Dat hij van veel markten thuis is, bewijst hij aan het begin van zijn, wat met recht een oplichters carrière genoemd kan worden. Met behulp van een vervalst VWO-diploma leidt Postel de president van de rechtbank in Bremen simpel om de tuin en wordt hij toegelaten tot de opleiding tot rechter. Maar zijn huzarenstuk is ongetwijfeld zijn aanstelling midden jaren negentig tot eerste geneesheer van het psychiatrisch ziekenhuis Zschadrass in de deelstaat Sachsen. Liefst anderhalf jaar lang slaagt Postel er in om zijn superieuren in de waan te laten dat hij een gepromoveerde psychiater is met zowel een grote kennis van de sociale psychiatrie als met veel ervaring op forensisch gebied. De sollicitatieprocedure weet hij naar zijn hand te zetten door als een zekere prof. Von Berg de geneesheer-directeur van het ziekenhuis te bellen, met de mededeling dat hij voor een van de meest getalenteerde medewerkers van zijn afdeling op zoek is naar een geschikte functie elders. De sollicitatiecommissie misleidt hij door zich als West-Duitser bescheiden op te stellen en zich als een christelijk geëngageerde arts voor te doen - hij laat zich bijvoorbeeld ontvallen dat hij na zijn studie enige tijd bij moeder Teresa in Calcutta had gewerkt.
Nieuwe begrippen
In een interview op de ARD - een van de publieke Duitse zenders - naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek vertelt Postel dat het helemaal niet zo'n kunst is om als vermeend psychiater onder de pannen te raken. 'Zelfs een gedresseerde aap kan psychiater worden. Het is louter een taalkwestie. Als je eenmaal het jargon onder de knie hebt, dan gaat het daarna vanzelf. Dan kun je zelfs nieuwe begrippen uitvinden.' Naar eigen zeggen bracht hij dat laatste dan ook grif in de praktijk en draaide hij zijn hand er niet voor om om in een lezing voor een zaal van honderd 'vakgenoten' het begrip 'bipolaire stoornis van de derde graad' te introduceren. 'Geen hond die er een opmerking over maakte.' Van patiënten hield hij zich, als we hem mogen geloven, in de regel verre. Zelf zegt hij daarover dat hij in feite een managementpositie bekleedde. 'Op dat niveau heb je meestal niet zoveel contact met patiënten.' Dat verhinderde hem evenwel niet om positie te kiezen tegen de biologische psychiatrie met haar onwankelbare geloof in de werkzaamheid van psychofarmaca.Hoewel Postel in hetzelfde vraaggesprek naar voren brengt dat hij 'in de positie verkeerde om daar in de praktijk ook naar te handelen', is nauwelijks na te gaan wat hij daar destijds concreet onder verstond. In zijn boek houdt hij dit soort zaken met opzet vaag - met als argument dat hij niets voelt voor nog meer juridische procedures. Desgevraagd is hij evenmin bereid een en ander uit de doeken te doen. 'Ik zie het nut er niet van in uw vragen te beantwoorden', laat de meester-oplichter aan de telefoon weten. Opvallend is wel dat de forensische rapportages van zijn hand - hij schreef er in die anderhalf jaar een stuk of 25 - na zijn ontmaskering stuk voor stuk stand hielden. Zoals hij ook al die tijd door zijn bazen als een bovengemiddeld goede en toegewijde kracht beoordeeld werd. Desondanks bevond de Duitse justitie hem schuldig aan oplichting en valsheid in geschrifte, en werd hij begin 1999 veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar. Plus de terugbetaling van het door hem genoten salaris.
Fraude in Nederland
In Nederland is het de taak van het BIG-register om erop toe te zien dat alleen beroepsbeoefenaren met de juiste diploma's in het wettelijk register worden bijgeschreven. In de zeven jaar dat het register bestaat, is het volgens Irma Turenhout, hoofd BIG-register, pas één keer voorgekomen dat een medicus met niet geldige papieren betrapt is. 'Het gaat om een tandarts die twee maanden met een vervalst buitenlands diploma aan het werk was. Bij ons ging er op een gegeven moment een alarmbel af en de inspectie kreeg signalen uit het veld dat er iets niet klopte. Tegen deze man loopt momenteel een strafzaak.'
Door nieuwe digitale technieken is het tegenwoordig makkelijker dan vroeger om met diploma's te knoeien. Toch gaat Turenhout ervan uit dat dat nauwelijks gebeurt. 'Wij doen er alles aan om de kwaliteit van het register te waarborgen. En gelukkig checken steeds meer werkgevers en zorgverzekeraars bij ons of beroepsbeoefenaren inderdaad over de kwalificaties beschikken die ze voorgeven. Ik denk dat het in Nederland vrij moeilijk is met niet geldige papieren aan de slag te komen.'
